TÜRK HALK MÜZİĞİ VE BAĞLAMA
TÜRK HALK MÜZİĞİNDE AYAKLAR
İncelemek için Ayak isminin üstüne Tıklayınız
TÜRK HALK MÜZİĞİNDE DİZİLER AYAKLAR MAKAMLAR |
TÜRK HALK MÜZİĞİ
INSTRUMENT BAĞLAMA
TARİHÇE VE ÇEŞİTLERİ
Lütfen Alttaki Logoya Tıklayınız
TÜRKÜ NOTA ARŞİVLERİ
BAĞLAMA HAKKINDA BİLGİLER
https://www.erturgutsanatmerkezi.com/baglamanin-tarihcesi/
Yapı olarak sap boyuna göre daha küçük bir gövdeden oluşan
“uzun lutlar” (long – luthes) sınıfına giren bu çalgının
oldukça uzun bir geçmişi vardır.
İngilizce “Luth” Arapça “el- ud” dan gelmektedir.
Endülüs kültürü aracılığıyla bu isim Avrupa kültüründe Luth
lauda veya lauta gibi adlara dönüşmüştür.
Bağlama benzeri çalgıların Anadolu’da bulunan
en eski örnekleri m. ö. 1680 – 1375 Eski Hitit Dönemine aittir.
Zincirli ve Kargamışta döneme ait kabartma taş levhalar üzerinde
bu tip çalgılara rastlanmıştır.
Frigler, Lidyalılar, Urartular tarafından kullanıldığı bilinmektedir.
Bağlama benzeri çalgıların batıya getirilişlerinde
Türk’lerin aracılığı etkili olmuştur.
Kırgız Türk’lerinin kullandığı bu çalgının iki telli olup perdeleri yoktur.
Günümüzde perdeli örneklerine “dutar (iki telli)” denilmektedir.
Asya Türkleri bağlama tipi telli çalgılara “kopuz” yada “komis” adını vermektedir
Asya kopuzlarında tel sayısı ikiden fazla olanlara da
( tanbura anlamında ) “dambra” yada “dombra” denilmektedir.
Gürcüler ise “pondur” demektedirler.
Balkanlardan başlayarak
Anadolu, Suriye, Irak, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Asya‘ya
uzanan bölgede karşımıza çıkan bu tür çalgıların yayılmasında
Osmanlı Türklerinin etkili olduğu anlaşılmıştır.
Balkanlardaki uzun saplı çalgı kültürünün yaygınlaşmasında
batıya doğru olan yayılmada Osmanlı’ ların iskan politikalarının
etkili olduğu anlaşılıyor
Divan sazı, meydan sazı gibi örnekler çalgının mekansal büyüklüğüne
çağrışım yapan adlamalara örnektir.
Bağlama, bozuk gibi adlar özel bir tür olup hem de akort bildirmektedir.
Anadolu sazlarındaki adlamaların önemli kaynaklarının başında
halk ozanlarının şiirleri gelmektedir.
Yunus Emre(XIII yüzyıldan) başlayarak kopuz, çeşte ( sestar – altıtelli )
tambura, cura, bağlama, saz, çogur gibi adların
bu metinlerde geçtiği görülür.
Aşık Veysel, Karacaoğlan, Dadaloğlu, Köroğlu gibi ozanlar
bu sadık dost için şiirler söylemişlerdir.
Evliya Çelebi (XVII yüzyıl) den de telli çalgılarımıza ilişkin
bilgiler derlenebilmektedir.
Günümüzde bağlama benzeri çalgıların
oldukça geniş ülkeler çoğrafyası içinde kullanılıyor olduğunu görüyoruz.
Ortadoğudan Anadolu’ya, Balkanlardan Akdeniz kültürlerine
Latin kültürüne dek çok değişik form, ölçü ve adlar altında kullanılan
bağlama benzeri çalgıların
farklı kültürden insanlarla olan ilişkisinin
uzun yıllar gelişerek devam edeceği görülmektedir
BAĞLAMA METOD KİTAPLARI
YOUTUBE BAĞLAMA VİDEO DERSLERİ
https://www.youtube.com/channel/UCraSp051nS2MeRfQFSDPD-w
https://www.youtube.com/playlist?list=PLyaQuTw9kLgJWE09nQXKLUUNGfg_m0aa9
https://www.youtube.com/watch?v=Ed1iM8Dz9jQ
BAĞLAMA ÇEŞİTLERİ
http://www.esermuzik.com.tr/baglama-cesitleri-duzenleri-metodlari/
Bağlama ya da Saz Türk Halk Müziğinde
yaygın olarak kullanılan telli bir çalgı türüdür.
Yörelere ve boyutlarına göre değişik isimlerle tanınır
kopuz, cura, saz, çöğür, dombra, ikitelli, tanbura v.b.
Kullanılan tekniğe göre mızrap veya parmaklar ile çalınır.
Parmaklarla çalma tekniğine şelpe ve dövme denir.
Genellikle altta iki çelik ile bir sırma bam, ortada iki çelik
ve üstte bir çelik ile bir sırma bam teli olmak üzere
toplam 7 tellidir.
Bağlama, kullanım amaçlarına göre
farklı tür ve boylarda çalınmaktadır.
Günümüzde genellikle aşağıdaki türlerle tanınır.
Cura (en küçük boy )
Çöğür ( kısa kol bağlama )
Tanbura ( uzun kol bağlama )
Divan sazı ( büyük boy bağlama )
Meydan sazı ( en büyük boy bağlama, nesli tükenmek üzere )
Bas Bağlama ( Gövde ve klavye bağlama.teller Bas Gitar telidir )
Elektro Bağlama
1960´larin sonuna dogru
bağlamanın sesini
müzik yapilan mekânlarda daha çok duyurmak
ve rock müziğinde de kullanabilmek için
elektro bağlama Erkin Koray tarafından icat edildi.
Elektro bağlamalar, bağlamanın yapısal özellikleri korunarak
içine yerleştirilen elektro gitar manyetikleriyle üretildi.
Cura, Türk halk çalgılarından biridir.
Uzunluğu 55-60 cm kadardır
ve bağlama ailesinin en küçük çalgısıdır.
Cura genellikle altı, beş, dört ya da üç tellidir.
İki telli curalar da vardır.
Bu curaların alt teli “la”, üst teli “re” sesine ayarlanmıştır.
Curaların tekne derinlikleri ile
göğüs genişlikleri 15 cm dolayındadır.
Sap uzunlukları ise 40 cm kadardır.
Sapın ucundaki burgu denen anahtarlarla çalgı akort edilir.
Dört telli curalarda üstteki tel ahenk telidir.
Öbür teller bu ahenk telinin sesine ayarlanır.
Sapları kısa olduğu için curalarda az sayıda perde bulunur.
Cura mızrapla ya da tellere parmakla vurularak çalınır.
Ama genelde tek başına çalınan bir çalgı değildir.
Yaygın olarak öbür sazlarla birlikte çalınır.
Bağlamanın bir oktav tizine ayarlanan sesi
öbür sazların içinde belirginleşerek
ezgiye hareket ve renk katar.
Oyun havalarının kıvrak ve hareketli çalınış biçimine
uygun bir çalgıdır.
Curalar büyüklüklerine göre değişik adlar alır.
Curadan biraz büyük olanlara “cura bağlama” denir.
Sesi curadan daha kalın olan cura bağlama
en yaygın kullanılan cura türüdür.
“Cura cura” ya da “cura zurna” adıyla bilinen tür ise
curadan daha küçüktür ve sevimli görünüşü nedeniyle
süs eşyası olarak çokça kullanılır.
Ülkemizde kullanımı en yaygın olan telli bir Türk Halk Çalgısıdır.
Yörelere ve ebatlarına göre bu çalgıya
Bağlama, Divan sazı, Bozuk, Çöğür
Kopuz Irızva, Cura, Tambura vb.
adlar verilmektedir.
Bağlama ailesinin
en küçük ve en ince ses veren çalgısı Curadır.
Curadan biraz daha büyük
ve curaya göre
bir oktav kalından ses veren çalgı ise Tamburadır.
Bağlama ailesinin en kalın ses veren çalgısı ise
Divan Sazı’dır.
Tamburaya göre bir oktav kalından ses verir.
Bağlama
Tekne, Göğüs ve Sap olmak üzere
üç ana kısımdan oluşmaktadır.
Tekne kısmı genelde dut ağacından yapılmaktadır.
Ancak dut ağacının dışında
ardıç, kestane, ceviz, gürgen gibi ağaçlardan da yapılmaktadır.
Göğüs kısmı ladin ağacından
sap kısmı ise gürgen
ak gürgen veya ardıç ağacından yapılmaktadır.
Sap kısmının tekneden uzak kısmı üzerinde
tellerin bağlandığı
Burgu adı verilen parçalar vardır.
Bağlamanın akordu bu burgular kullanılarak yapılmaktadır.
Sap kısmı üzerinde misina ile bağlanmış
perdeler bulunmaktadır.
Bağlama Mızrap veya Tezene adı verilen
kiraz ağacı kabuğu
veya plastikten yapılan araçla çalındığı gibi
bazı yörelerimizde parmakla da çalınmaktadır.
Bu çalım tekniğine Şelpe adı verilmektedir.
Bağlama üzerinde ikişerli veya üçerli gruplar halinde
üç grup tel bulunmaktadır.
Bu tel grupları değişik biçimlerde akort edilebilmektedir.
Örneğin bağlama düzeni adı verilen akort biçiminde
alt gruptaki teller
yazılış itibariyle
La,orta gruptaki teller Re
üst gruptaki teller ise Mi seslerini vermektedir.
Bu akort biçimi dışında
Kara Düzen (Bozuk Düzen), Misket Düzeni
Müstezat, Abdal Düzeni, Rast Düzeni vb.
akort biçimleri de vardır
Mızraplı sazların atası olarak bilinen Kopuz
Türklerin en eski sazlarından biridir
en az 15 asırdan beri kullanılmış olan bu ünlü mızraplı saz
bu gün yerini Anadolu’da bağlama
ve ailesi sazlarına bırakmış olmakla beraber.
Orta Asya ve Sibirya Türkleri tarafından halen kullanılmaktadır.
17. yüzyılda Anadolu’da unutulmuş yalnız
Macaristan, Bosna gibi
o zaman ki Türk İmparatorluğu ‘nun
serhat eyaletlerinde rağbet gören bir sazdı.
Kopuz
Türklerin bir çeşit Kültür Sembolü
ve temsilcisi olarak Asya
Avrupa ve Afrika gibi üç kıtaya yayılmıştır.
Kopuz’u Türklerden alıp
yüzyıllarca kullanan milletler arasında
Macarlar, Yunanlılar. Bulgarlar, Romenler.
Ruslar, Estonlar, Ukraynalılar, Lehler, Finler
Almanlar ve Sırpları sayabiliriz.
Kopuz yüzyıllarca
Türk Halk şâirinin ozanın ayrılmaz milli sazı olmuştur.
“Kopuz-ı Rumi • Anadolu Kopuzu” 15. yüzyılda Anadolu da
Mısır ve Suriye Türklerinde çok değerli bir sazdı.
Meraği’ ye göre; 3 telli Kopuz-ı ozandan 5 telli olması
ve Uda benzemesiyle ayrılıyordu.
çeşitli şekiller çıkmış
Araplar “Kunbuz. Kubz, Kubuz” demişler.
Türkler “Kopuz, Kobuz, Kubos”
Ruslar “Kobza” tarzında almışlardır.
Kopuzun ilk şekli önceleri Iklığ’da olduğu gibi
su kabağından teşekkül etmiş
zamanla yerini ağaçtan oyularak
veya dilimler halinde yapılan gövdelere terk etmiş
ve bu sazımızdan çok çeşitli sazlar türemiştir.
Bağlama Düzenleri (Akortlar )
Bozuk düzen, kara düzen ( Sol, Re, La )
Misket düzeni ( Fa#, Re, La )
Fa müstezat düzeni ( Fa, Re, La )
Abdal düzeni ( La, La, Sol )
Zurna düzeni ( Re, Re, La )
Do müstezat düzeni ( Sol, Do, La )
BAĞLAMA DERSLERİ VİDEO SİSTEM
https://www.youtube.com/results?search_query=BA%C4%9ELAMA+DERSLER%C4%B0+UZUN+SAP+
https://www.youtube.com/results?search_query=BA%C4%9ELAMA+DERSLER%C4%B0+KISA+SAP+
GOOGLE PLAY STORE SİSTEMLERİ
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.baglamatuner&hl=tr
https://play.google.com/store/apps/details?id=org.cohortor.gstrings
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.visne.baglamatuner
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.soundcorset.client.android
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.bork.dsp.datuna&hl=tr
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.ntrack.tuner&hl=tr
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.ovelin.guitartuna
BAĞLAMA TEZENE TAVIRLARI
ONLİNE BAĞLAMA KURS PROĞRAMLARI
https://www.arifbalyemez.com/nota-dersleri-ders-1-2-3-ve-4
http://kurs.lokmanbas.net/goruntulu-baglama-dersi
BAĞLAMA SÜSLEME NOTA ŞEKİLLERİ
https://defteriniz.com/baglama-saz-icin-susleme-isaretleri-ve-sembolleri/254/
BAĞLAMA KORT 440 HERTZ LA SESİ
https://defteriniz.com/uzun-sap-baglama-saz-nasil-akord-edilir/12/
https://www.youtube.com/watch?v=2hZvl64hCdQ
LONG KEYBOARD BAĞLAMA AKORT
Uzun sap ( Kara Düzen) bağlama akordunu yapabilmemiz için
Önce hangi burgunun, hangi tele bağlı olduğunu bilmemiz gerekir. Resmi inceleyiniz
Akord yapmaya alt tellerden başlanır. Alt teller bibrbirleri ile eşleştirilip
aynı sesi vermesi sağlanmalıdır.
Uzun sap bağlamada alt teller LA olarak isimlendirilir ve portede 2. aralıkta yer alır.
Akordu bozulmuş bir uzun sap bağlamada
pes (kalın) ses, tiz (ince) sese yaklaştırılarak akord yapılır.
Alt teller eşleştirildikten sonra;
– 1. parmak alt teldeki re notasına konulur. Bu perde ile ortadaki boş tel (kalın re) eşleşmelidir sonra;
– 1. parmak orta teldeki sol notasına konulur. Bu perde ile en üstteki boş tel (kalın sol) eşleştirilmelidir.
Kırmızı, tele basıldığını;
Yeşil, ise telin boş tınlatıldığını ifade etmektedir. Resmi inceleyiniz
İpucu: Uzun sap bağlama akord cihazı ile akordlanırken;
Alt teller : B veya C
Orta teller: E veya F
Üst teller: A veya Bb
Seslerine getirilmelidir. Harfler yukarıdan aşağı takip edilmelidir.
Akord cihazında;
A : LA
B : Sİ
C : DO
D : RE
E : Mİ
F : FA
G : SOL
https://www.turkuler.com/baglama/akort/akort.asp
SHORT KEYBOARD
ALT TEL DO
https://www.youtube.com/watch?v=podWxhirdrU
ALT TEL RE
https://www.youtube.com/watch?v=9gHPtHzBOSM
ALT TEL Mİ
https://www.youtube.com/watch?v=jvLjjuyXZ-M
SHORT KEYBOARD BAĞLAMA AKORT
Kısa sap (çöğür düzen) bağlama akordunu yapabilmemiz için
önce hangi burgunun, hangi tele bağlı olduğunu bilmemiz gerekir. Resmi inceleyiniz.